جمله پند آموز
سیب خیال
توهم یا به فارسی پریشانپنداری، درک اشتباه یکی از حواس پنجگانه است که در
فقدان یک محرک خارجی مربوط به آن حس به وجود میآید و توسط شخص درک میشود.
مثلا فرد فکر میکند که صدای حرف زدن فرد دیگری را در تنهایی میشنود یا او را میبیند. برای اینکه یک ادراک توهم محسوب شود، دو معیار لازم است: اول اینکه به صورت یک ادراک واقعی حس میشود و نه به صورت یک تصور و دوم اینکه به نظر میرسد که از دنیای خارج شخص نشأت میگیرد. در صورتیکه یک تجربه ادراکی فقط یکی از دو معیار لازم را داشته باشد، آن گاه توهم کاذب نامیده خواهد شد. اغلب توهم جزئی از علائم یک بیماری مانند سایکوز است.
گاهی در افراد سالم هم در هنگام به خواب رفتن و یا برخاستن از خواب، توهم ایجاد میشود. توهمهای هنگام به خواب رفتن را توهم هیپناگوژیک و توهمهای هنگام برخاستن از خواب را توهم هیپناپومپینگ میگویند. این توهمها معمولاً بسیار کوتاه و ساده میباشند و مثلا به صورت شنیدن صدای زنگ یا نام شخص بوجود میایند.
دستگاه حسی بخشی از دستگاه عصبی است و مسئولیت آن ارزیابی اطلاعات حسی می باشد. اجزاء دستگاه حسی عبارتند از: گیرنده های حسی، مسیرهای عصبی و بخشی از مغز که مربوط به قوه ادراک و احساس می باشد. دستگاه حسی، حس هایی نظیر بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی را تشخیص می دهد. بطور خلاصه احساس از طریق دستگاه حسی از دنیای فیزیکی به ناحیه ذهنی مغز منتقل می شود. دستگاه حسی بخشی از دستگاه عصبی پیرامونی است که اطلاعات مربوط به محرکهای محیطی را جمع آوری میکند و برای پردازش به مغز و نخاع منتقل مینماید. این وظیفه توسط گیرندههای حسی انجام میگیرد.هر چند گیرندههای حسی در اکثر نقاط بدن یافت میشوند، اما بیش تر در اندامهای حسی (چشم، گوش، زبان، بینی و پوست) متمرکز شدهاند.اندامهای حسی مسئول حواس پنجگانه ما میباشند.
بینایی یعنی درک نور توسط موجود زنده. نور قسمتی از امواج الکترومغناطیس است.
شنوایی یعنی درک صدا. صدا همان جنبش هوا با فرکانسهای مختلف است.
بویایی یعنی درک وجود ذرات معلق در هوا. بعضی اجسام بوی شدیدتری دارند. یعنی ذرات بیشتری از خود متصاعد میکنند.
چشایی درک مولکولهای خاصی در مواد است. در موجودات زنده به مولکولهای خاصی حساسیت وجود دارد مثلا ترش بودن یک ماده یعنی وجود حالت اسیدی در آن. و شوری یعنی وجود نمک (کلرید کلسیم) در مواد.
لامسه حسی مکانیکی - حرارتی است. که شامل حس گرما و سرما و زبری و سختی و فشار است.خارش هم جزو همین حس است.تصور، صورتی ذهنی است که اسناد چیزی به چیز دیگر نباشد.مانند تصور ماه، خورشید و ... .تصور، در منطق صوری در مقابل تصدیق قرار دارد.
تصور علم به صورت سادهٔ اشیاء است بی آن که دربارهٔ آنها حکمی کرده باشیم. تصور همچون تصدیق مربوط به عالم ذهن است و به دو جزء کلی و جزئی تقسیم میشود. منطق در حوزه تصورات به مطالعه تجرید، تعمیم، تخصیص، ترکیب، تقسیم، نقض، تجزیه و در نهایت تعریف میپردازد. تقسیم منطق به تصور و تصدیق از ویژگیهای منطق اسلامی است که ابنسینا دانشمند مشائی نخستین بار به کار برد.
تصور جزئی تصوری است در خور یک مصداق. نمونۀ تصور جزئی واژههای «رستم» یا «ایران» است.
تصور کلی تصوری است در خور مصداقهای بسیار. نمونۀ تصور کلی «انسان» یا «کشور» است.
مثلا فرد فکر میکند که صدای حرف زدن فرد دیگری را در تنهایی میشنود یا او را میبیند. برای اینکه یک ادراک توهم محسوب شود، دو معیار لازم است: اول اینکه به صورت یک ادراک واقعی حس میشود و نه به صورت یک تصور و دوم اینکه به نظر میرسد که از دنیای خارج شخص نشأت میگیرد. در صورتیکه یک تجربه ادراکی فقط یکی از دو معیار لازم را داشته باشد، آن گاه توهم کاذب نامیده خواهد شد. اغلب توهم جزئی از علائم یک بیماری مانند سایکوز است.
گاهی در افراد سالم هم در هنگام به خواب رفتن و یا برخاستن از خواب، توهم ایجاد میشود. توهمهای هنگام به خواب رفتن را توهم هیپناگوژیک و توهمهای هنگام برخاستن از خواب را توهم هیپناپومپینگ میگویند. این توهمها معمولاً بسیار کوتاه و ساده میباشند و مثلا به صورت شنیدن صدای زنگ یا نام شخص بوجود میایند.
دستگاه حسی بخشی از دستگاه عصبی است و مسئولیت آن ارزیابی اطلاعات حسی می باشد. اجزاء دستگاه حسی عبارتند از: گیرنده های حسی، مسیرهای عصبی و بخشی از مغز که مربوط به قوه ادراک و احساس می باشد. دستگاه حسی، حس هایی نظیر بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی را تشخیص می دهد. بطور خلاصه احساس از طریق دستگاه حسی از دنیای فیزیکی به ناحیه ذهنی مغز منتقل می شود. دستگاه حسی بخشی از دستگاه عصبی پیرامونی است که اطلاعات مربوط به محرکهای محیطی را جمع آوری میکند و برای پردازش به مغز و نخاع منتقل مینماید. این وظیفه توسط گیرندههای حسی انجام میگیرد.هر چند گیرندههای حسی در اکثر نقاط بدن یافت میشوند، اما بیش تر در اندامهای حسی (چشم، گوش، زبان، بینی و پوست) متمرکز شدهاند.اندامهای حسی مسئول حواس پنجگانه ما میباشند.
بینایی یعنی درک نور توسط موجود زنده. نور قسمتی از امواج الکترومغناطیس است.
شنوایی یعنی درک صدا. صدا همان جنبش هوا با فرکانسهای مختلف است.
بویایی یعنی درک وجود ذرات معلق در هوا. بعضی اجسام بوی شدیدتری دارند. یعنی ذرات بیشتری از خود متصاعد میکنند.
چشایی درک مولکولهای خاصی در مواد است. در موجودات زنده به مولکولهای خاصی حساسیت وجود دارد مثلا ترش بودن یک ماده یعنی وجود حالت اسیدی در آن. و شوری یعنی وجود نمک (کلرید کلسیم) در مواد.
لامسه حسی مکانیکی - حرارتی است. که شامل حس گرما و سرما و زبری و سختی و فشار است.خارش هم جزو همین حس است.تصور، صورتی ذهنی است که اسناد چیزی به چیز دیگر نباشد.مانند تصور ماه، خورشید و ... .تصور، در منطق صوری در مقابل تصدیق قرار دارد.
تصور علم به صورت سادهٔ اشیاء است بی آن که دربارهٔ آنها حکمی کرده باشیم. تصور همچون تصدیق مربوط به عالم ذهن است و به دو جزء کلی و جزئی تقسیم میشود. منطق در حوزه تصورات به مطالعه تجرید، تعمیم، تخصیص، ترکیب، تقسیم، نقض، تجزیه و در نهایت تعریف میپردازد. تقسیم منطق به تصور و تصدیق از ویژگیهای منطق اسلامی است که ابنسینا دانشمند مشائی نخستین بار به کار برد.
تصور جزئی تصوری است در خور یک مصداق. نمونۀ تصور جزئی واژههای «رستم» یا «ایران» است.
تصور کلی تصوری است در خور مصداقهای بسیار. نمونۀ تصور کلی «انسان» یا «کشور» است.